Flóaáveitufélagið 100 ára

Þann 8. febrúar 1918 var Flóaáveitufélagið stofnað í Fjölni á Eyrabakka. Það er því 100 ára.

Lög um áveitu yfir Flóann voru samþykkt á Alþingi árið 1917. Þar var kveðið á um að stofna skyldi félag um áveituna og yrðu ¾ fundarmanna lögmæts fundar að samþykkja stofnun áveitufélags.

Á stofnfundinn mættu 103 bændur. Tveir voru farnir þegar að tillagan um félagsstofnunina kom til atkvæðagreiðslu. Sjötíu og níu samþykktu tillöguna, tuttugu og einn voru mótfallnir og einn sat hjá.

Á 19. öld var framfaravakning meðal þjóðarinnar, sem svo oft hafði haft knappt til matar. Á síðari hluta aldarinnar vaknaði áhugi fyrir áveitum á engjalönd, til þess að tryggja og auka heyfeng og þar með framleiðslu búsafurða. Tún voru þá almennt lítil og meiri hluti heyskaparins var á útjörð.

Þó Flóinn hafi lögnum blautur verið, þá höfðu Flóamenn áhuga á að fá áveitu á lönd sín með skipulegum hætti og kannske ekki síður, að geta síðan veitt því af, þegar að slætti leið.

Flóinn var þrímældur til könnunar og til að skipuleggja um hann áveitukerfi. Fyrst var hann mældur árið 1886, svo 1906 og loks 1914–15. Framkvæmdir við áveituna hófust 22. maí 1922 og var flóðgáttin við Hvítá á Brúnastaðflötum opnuð í fyrsta sinn og vatni hleypt úr ánni inn á áveitukerfið 27. maí 1927.

Uppskera jókst með tilkomu áveitunnar og heyfengur varð auðteknari. Samkvæmt forðagæsluskýrslum náði heyskapur á áveitusvæðunum hámarki árið 1940, 78.000 hestburðum. Talsvert var um það að utanhéraðsmenn fengju leigðar slægjur á áveitusvæðunum og eitthvað var um heysölu af teig. Það hey er ótalið á forðagæsluskýrslum úr Flóanum.

Til þess að koma auknum búsafurðum á markað gekkst Flóaáveitufélagið fyrir stofnun Mjólkurbús Flóamanna, sem tók til starfa 5. desember 1929.

Um þær mundir sem Flóaáveitan komst loks í gagnið voru möguleikar til túnræktar að aukast. Tilbúinn áburður og grasfræ var kominn á markað og plógar og önnur hestaverkfæri kominn til.

Þegar kom fram á 5. áratuginn fór áhugi á framræslu og þurrkun lands til túnræktar vaxandi og þá þegar farið að bæta afrennslisskurðina, svo hægt væri að ræsa í þá, jafnframt því sem þeir gegndu áfram því hlutverki að taka við áveituvatninu, þegar því var hleypt af engjunum fyrir slátt. Árið 1946 beitti Flóaáveitufélagsið sér fyrir stofnun Ræktunarsambands Flóa og Skeiða, sem keypti þá þegar vinnuvélar til ræktunarstarfa.

Með vaxandi túnrækt á 6. áratugnum dró svo áfram jafnt og þétt úr engjaheyskap. Árið 1962 er talið að ekki dugi lengur minni háttar lagfæringar á skurðakerfi áveitunnar. Samþykkt var að láta gera heildaráætlun um framræslu Flóans og á aðalfundi Flóaáveitufélagsins árið 1964 er samþykkt að hrinda áætluninni í framkvæmd. Árið 1970 var að mestu lokið þeim framkvæmdum, sem áætlunin gerði ráð fyrir.

Á kalárunum fyrir 1970 bættu sumir sér upp grasbrestinn með engjaheyskap, en þegar batnaði var engjaheyskap á áveituengjum Flóans endanlega lokið.

Hlutverki skurðakerfis Flóaáveitunnar var þó ekki þar með lokið. Það er nýtt sem vatnsmiðlun. Það er viðtaki vatns úr framræsluskurðum bænda og fleytir fram leysingavatni í hlákutíð, jafnframt því sem í þurrkaköflum á sumrin er hleypt vatni inn á skurðakerfið til þess að halda uppi grunnvatnsstöðu og tryggja búfénaði vatn í högum. Vegna hraunsins sem er undirliggjandi hættir Flóanum við ofþornun í langvarandi þurrkum á sumrin.

Viðhald áveitukerfisins felst í því að halda við flutningsgetu skurðanna og stuðla að sem jafnastri dreifingu vatnsrennslis um þá. Sveitarfélögin í Flóanum eru fjárhagslegir bakhjarlar áveitunnar, en áður fyrr var innheimtur áveituskattur á hvern hektara áveitulands.

Ég held að skurðakerfi Flóaáveitunnar sé hið eina á Íslandi sem er tvíhliða og virkar sem vatnsmiðlun. Flóamenn mega ekki vanrækja þetta æðakerfi sveitarinnar, það er lífsnausyn, hvort sem ganga úrfelli eða þurrkar.

Stjórnarformaður Flóaáveitufélagsins er Björn Harðarson en umsjónarmaður er undirritaður.

Aðalfundur Flóaáveitufélagsins verður í Félagslundi miðvikudagskvöldið 21. febrúar og þá verður drukkið afmæliskaffi.

Guðmundur Stefánsson.
 

Skráð af Menningar-Staður

Í Eyrarbakkafjöru. Ljósm.: Víðir Björnsson.

18. febrúar 2018 - “konudagur”- góa byrjar

Mánuðurinn góa hefst nú sunnudag frá 18. til 24. febrúar, en 8. til 14. febrúar í gamla stíl fyrir 1700.

Nafnið, góa eða gói, er þekkt úr elstu heimildum og afbrigði þess í öðrum norrænum tungum. Gói er persónugerð sem vetrarvættur í gömlum sögnum, dóttir Þorra.

Orðið góiblót bendir til mannfagnaðar seint að vetri að fornu en um hann er ekkert vitað með vissu. Ljóst er hinsvegar af heimildum frá öndverðri 18. öld að fagna átti góu á svipaðan hátt og þorra. Skyldi það fremur vera húsbóndinn en húsfreyjan, en víst er að dagurinn var eignaður húsfreyjunni. Heimildir geta um tilhald í mat á síðari öldum en hvergi á við þorrakomu. Kann þar að ráða nokkru að góukoma lendir oftast á langaföstu.

Nokkuð var ort um Góu á 17. – 19. öld sem dóttur Þorra eða eiginkonu. Var þá stundum reynt í gamni að skjalla hana til að bæta veður. Svipaður kann að vera tilgangur þess góukomusiðar á norðaustanverðu landinu að Góu var færður rauður ullarlagður.

 Heitið konudagur er kunnugt frá miðri 19. öld og er nú útbreitt. Sá siður að eiginmenn gefi konum sínum blóm á konudaginn hófst á sjötta áratug 20. aldar.

 Í almennri þjóðtrú skipti góuveðrið máli. Átti sumarið að verða gott ef góa væri stormasöm og veður vont fyrstu góudaga.

 Þessi vísa var húsgangur í Önundarfirði fram á 20. öld.

 Góa kemur með gæðin sín

 gefst þá nógur hitinn.

 Fáir sakna þorri þín

 þú hefur verið skitinn.

 Heimild: Saga daganna eftir Árna Björnsson.

 

Við Hjallastefnuna á Eyrarbakka. Ljósm.: Víðir Björnsson.
 

Skráð af Menningar-Staður

Eyrbekkingar í slipp á Selfossi

Það bar til í dag á síðasta hálftímanum í opnun Rakarastofu Björns og Kjartans á Selfossi að þrír Eyrbekkingar voru í „slipp“ (klippingu).

Þetta voru þeir;

Guðni Birgisson hjá Birni Daða Björnssyni,

Jón Sigurbjörn Eiríksson hjá Kjartani Björnssyni

og Björn Ingi Bjarnason hjá Birni Inga Gíslasyni.

Umræðurnar voru sérlega skemmtilegar; m.a. pólitík þar sem léttleikinn réði ríkjum enda stutt í uppstillingar og kosningar sem verða hinn 26. maí n.k.

Skráð af Menningar-Staður.

Alþýðuhúsið á Eyrarbakka 15. feb. 2018

 

Vinir alþýðunnar

Ljósm.: Ólafur Ragnarsson.

 

. Skráð af Menningar-Staður.

LANDSÝN 2018

Virkilega áhugaverð ráðstefna um málefni landbúnaðar

Nú verður blásið til mikillar veislu fyrir alla þá sem vilja með einhverjum hætti taka þátt í íslenskum landbúnaði til framtíðar.

Komdu, taktu þátt í Landsýn 2018 í Salnum í Kópavogi, föstudaginn 23. febrúar nk.

Í boði eru virkilega áhugaverðir fyrirlestrar, góður matur og skemmtilegt fólk til að spjalla við.

Á ljósmyndinni sér að bænum Brekku og út Dýrafjörð.    Skráð af Menningar-Staður.

Viðreisn í Tryggvaskála í kvöld

15. febrúar 2018 kl. 20:00

Skráð af Menningar-Staður

Elín Björg Jóns­dótt­ir, formaður BSRB.    mbl.is/?Eva Björk Ægis­dótt­ir.

1,3% launa­hækk­un hjá BSRB

Fé­lags­menn BSRB sem starfa hjá rík­inu mega bú­ast við því að fá 1,3% launa­hækk­un greidda aft­ur­virkt frá 1. janú­ar 2017 um næstu mánaðamót.

Aðild­ar­fé­lög BSRB ákveða hvert fyr­ir sig hvernig launa­hækk­un­in kem­ur til fram­kvæmda og ætti slíku, að sögn El­ín­ar Bjarg­ar Jóns­dótt­ur, for­manns BSRB, að vera lokið fyr­ir lok mánaðar­ins.

Launa­hækk­un­in kem­ur til vegna ákvæðis í ramma­sam­komu­lagi um að fé­lags­menn BSRB myndu fá það launa­skrið sem yrði á al­menn­um vinnu­markaði um­fram launa­skrið á hinum op­in­bera vinnu­markaði, að því er fram kem­ur í Morg­un­blaðinu í dag.



Skráð af Menningar-Staður

Torfi Halldórsson (1823 - 1906).

Merkir Íslendingar -

195 ár frá fæðingu Torfa Halldórssonar

- 14. febrúar 1823

Torfi Halldórsson sem oft er nefndur faðir Flateyrar fæddist í Arnarnesi við Dýrafjörð hinn 14. febrúar 1823 og ólst þar upp. Foreldrar hans voru Halldór Torfason, bóndi í Arnarnesi, og k.h., Svanfríður Jónsdóttir húsfreyja. Torfi, afi Torfa var sonur Mála-Snæbjarnar.

Eiginkona Torfa var María Júlíana Össurardóttir úr Súgandafirði. Meðal barna þeirra voru Guðrún, húsfreyja í Hólmum, móðir Maríu Jóhannsdóttur, móður Einars Odds Kristjánssonar alþingismanns. Sonur Torfa og Maríu var Ásgeir, faðir Haraldar sem var forstjóri Rannsóknarstofnunar byggingariðnaðarins, Ragnars læknis og Önundar, fyrrv. forstjóra OLÍS, föður Ragnars, viðskiptafræðings og fyrrv. bankastjóra.

Torfi fór ungur til sjós og var orðinn skipstjóri á þilskipinu Boga og meðeigandi Magnúsar Einarssonar á Hvilft fyrir þrítugt. Hann sigldi til Danmerkur árið 1851 og nam skipstjórnarfræði í Flensborg. Vorið eftir sigldi hann heim á eigin skútu, Lovísu, og settist að á Ísafirði.

Ört vaxandi þilskipaútgerð upp úr miðri 19. öldinni, gat nú sótt mun dýpra en íslenskir sjómenn höfðu gert á opnum bátum um aldaraðir. Menntaðir skipstjórnarmenn urðu því bráðnauðsynlegir við þessar nýju aðstæður.

Að undirlagi annars ungs skipstjóra og athafnamanns, Ásgeirs Ásgeirssonar, og ýmissa þilskipaeigenda, var Torfi fenginn til að veita forstöðu sjómannaskóla haustið 1852. Skólinn var starfræktur á Ísafirði 1852-57 var fyrsti sjómannaskólinn á landinu og fyrsti starfsskóli landsins.

Torfi flutti til Flateyrar 1857, festi kaup á Flateyrareignum ári síðar, stundaði síðan útgerð, landbúskap og verslun á Flateyri um langt árabil, lengst af í samstarfi við Hjálmar Jónsson kaupmann. Eftir að Torfi flutti til Flateyrar tók hann til sín unga pilta á veturna og kenndi þeim skipstjórnarfræði.

Torfi Halldórsson lést 23. september 1906.

 

Hjónin Torfi Halldórsson og María Össurardóttir. Skráð af Menningar-Staður

Skjald­borg - hátíð ís­lenskra heim­ild­ar­mynda, er eitt þeirra verk­efna sem til­nefnt er í ár. Hátíðin er eina kvik­mynda­hátíðin á land­inu sem sér­hæf­ir sig í að frum­sýna ís­lensk­ar heim­ild­ar­mynd­ir

Sex verk­efni til­nefnd til Eyr­ar­rós­ar­inn­ar

Sex menn­ing­ar­verk­efni voru í dag til­nefnd til Eyr­ar­rós­ar­inn­ar, en það er viður­kenn­ing sem ár­lega er veitt framúrsk­ar­andi menn­ing­ar­verk­efni utan höfuðborg­ar­svæðis­ins. Þann 1. Mars verður til­kynnt um hvaða verk­efni fær Eyr­ar­rós­ina, en verðlaun­un­um fylg­ir fylg­ir tveggja millj­ón króna verðlauna­fé en að auki munu tvö verk­efn­anna hljóta 500 þúsund króna verðlaun.

Eyr­ar­rós­inni er ætlað að beina sjón­um að og hvetja til menn­ing­ar­legr­ar fjöl­breytni, ný­sköp­un­ar og upp­bygg­ing­ar á sviði menn­ing­ar og lista. Alls bár­ust 33 um­sókn­ir um viður­kenn­ing­una í ár hvaðanæva af land­inu.

Á Eyr­ar­rós­arlist­an­um í ár eru:

• Aldrei fór ég suður, Ísaf­irði
• Alþjóðlega kvik­mynda­hátíðin Norðan­átt­in (Not­hern Wave), Snæ­fells­bæ 
• Fersk­ir vind­ar – alþjóðleg lista­hátíð í Garði
• LungA skól­inn, Seyðis­firði
• Rúllandi snjó­bolti, Djúpa­vogi
• Skjald­borg, hátíð ís­lenskra heim­ilda­mynda, Pat­reks­firði

Að verðlaun­un­um standa í sam­ein­ingu Byggðastofn­un, Air Ice­land Conn­ect og Lista­hátíð í Reykja­vík.  Eyr­ar­rós­in verður af­hent við hátíðlega at­höfn þann 1. mars næst­kom­andi í Nes­kaupsstað, heima­bæ þung­arokks­hátíðar­inn­ar Eistna­flugs sem er hand­hafi Eyr­ar­rós­ar­inn­ar frá síðasta ári. Frú El­iza Reid, vernd­ari Eyr­ar­rós­ar­inn­ar mun af­henda verðlaun­in.



Skráð af Menningar-Staður

Í Grön­dals­húsi.  Eg­ill leig­ir skrif­stofu í hús­inu en það var flutt í Grjótaþorpið og opnað í fyrra, en þar skrifaði Bene­dikt Grön­dal Dægra­dvöl.

Skrifar um Ísland fyrir erlenda miðla

Sunnlendingurinn Eg­ill Bjarna­son, sjálf­stætt starf­andi blaðamaður, á 30 ára af­mæli í dag. Hann starfar mest fyr­ir AP-frétta­stof­una, en hef­ur einnig verið að skrifa fyr­ir New York Times, Al Jazeera, Lonely Pla­net og kanadíska tíma­ritið Hakai, sem fjall­ar um mál­efni hafs­ins.

„Það hef­ur ein­hvern veg­inn æxl­ast þannig að ég fór að skrifa um mál­efni Íslands fyr­ir er­lendu press­una. Ég var í námi í heim­ilda­mynda­gerð í Kali­forn­íu­há­skóla, kom heim árið 2015 og fór í fram­hald­inu að aðstoða hina og þessa að taka upp sjón­varpsþætti og sá að það væri grund­völl­ur fyr­ir því að það að ein­hver með aðset­ur hér á Íslandi skrifaði fyr­ir er­lenda miðla.

Ísland er ekki alltaf í heims­frétt­un­um og AP-frétta­stof­an þarf ekki að fjalla um Ísland, en þykir það gam­an og finnst það auka gildi frétta­stof­unn­ar. Svo er alltaf eft­ir­spurn eft­ir góðum sög­um. Það eru ákveðnar klisj­ur til um Ísland og oft fjallað um það sama og ég hef reynt að leggja mig eft­ir að bæta við þá flóru. Það hef­ur margt verið að ger­ast á ár­inu. Það er gríðarleg­ur áhugi á Íslandi ári út af HM í fót­bolta, og svo var ég í síðustu viku suður með sjó að fjalla um raf­mynt­ina bitco­in og námugröft­inn á henni sem mun nýta jafn­mikla raf­orku og öll ís­lensk heim­ili á þessu ári.

Í til­efni af­mæl­is­ins er Eg­ill bú­inn að lofa sam­býl­is­konu sinni að taka sér frí í dag. „Við eig­um von á erf­ingja í næsta mánuði og ætl­um að gera það sem við mun­um ekki hafa tæki­færi til þegar barnið er komið í heim­inn, eins og að fara í bíó eða leik­hús og för­um út að borða.“

Sam­býl­is­kona Eg­ils er Sigrún Björg Aðal­geirs­dótt­ir mann­fræðing­ur og for­eldr­ar Eg­ils eru Bjarni Harðar­son bók­sali og Elín Gunn­laugs­dótt­ir tón­skáld en fjölskyldan bjó um tíma á Eyrarbakka.

Morgunblaðið 13. febrúar 2018.



Skráð af Menningar-Staður