Guðni Jónsson (1901 - 1974). 

Merkir Íslendingar - Guðni Jónsson

Guðni fæddist 22. júlí 1901 á Gamla-Hrauni á Eyrarbakka, einn 17 barna Jóns Guðmundssonar, f. 17.9. 1856, d. 8.9. 1941 í Vestmannaeyjum, bónda og formanns þar, og síðari konu hans, Ingibjargar Gíslínu Jónsdóttur frá Miðhúsum í Sandvíkurhr., Árn., f. 1.9. 1867, d. 2.4. 1937 í Vestmannaeyjum.

Faðir hans veiktist og fór Guðni tveggja vikna gamall með móður sinni að Leirubakka í Landsveit. Foreldrum hans tókst að setja saman bú að nýju, en Guðni dvaldi áfram á Leirubakka og ólst þar upp.

Guðni varð stúdent frá MR 1924 og mag. art. í íslenskum fræðum frá Háskóla Íslands 1930. Hann var um tíma við nám í Kaupmannahöfn 1928 og aftur 1937. 

Hann var kennari við Gagnfræðaskóla Reykvíkinga 1928-1945 og skólastjóri við sama skóla 1945-1957. Prófessor í sögu Íslands við Háskóla Íslands var hann 1958-1967, þar til hann lét af störfum vegna veikinda. Hann var forseti heimspekideildar HÍ 1959-1961. Hann varð doktor frá Háskóla Íslands 1953, en doktorsritgerð hans, Bólstaðir og bændur í Stokkseyrarhreppi, varð brautryðjandaverk í íslenskri staðháttasögu.

Guðni tók mikinn þátt í félagsstörfum, var forseti Sögufélagsins 1960-65, formaður Ættfræðifélagsins 1946-67 og sat í stjórn Hins ísl. þjóðvinafélags 1943-56. Hann var höfundur fjölmargra sagnfræðirita og stofnaði til stórútgáfu íslenskra fornrita 1946 og sá hann sjálfur um útgáfu 32 binda af þeim.

Meðal ættfræðirita hans er Bergsætt.

Fyrri kona Guðna var Jónína Pálsdóttir, f. 4.4. 1906, d. 2.10. 1936, húsfreyja í Reykjavík.

Börn þeirra: Gerður, Jón, Bjarni, Þóra og Margrét.

Seinni kona hans var Sigríður Hjördís Einarsdóttir, f. 28.8. 1910, d. 18.7. 1979, húsfreyja í Reykjavík.

Börn þeirra: Einar, Bergur, Jónína Margrét og Elín.

Tveir sona Guðna, Jón og Bjarni, urðu einnig prófessorar við Háskóla Íslands.

Guðni Jónsson lést 4. mars 1974.



Skráð af Menningar-Bakki.

Danskur á Fánasetri Suðurlands

 - eins og alla sunnudaga.

 

Skráð af Menninga-Bakki.

Sveinbjörn Finnsson (1911 - 1993).

Merkir Íslendingar - Sveinbjörn Finnsson

Svein­björn Finns­son fædd­ist 21. júlí 1911 á Hvilft í Önund­arf­irði. 

For­eldr­ar hans voru Finn­ur Finns­son, bóndi þar, f. 1876, d. 1956, og k.h. Guðlaug Jakobína Sveins­dótt­ir, hús­freyja. For­eldr­ar Finns voru Finn­ur Magnús­son, bóndi á Hvilft, og k.h. Sig­ríður Þór­ar­ins­dótt­ir, og for­eldr­ar Guðlaug­ar voru Sveinn Rós­inkr­anz­son, út­vegs­bóndi og skip­stjóri á Hvilft, og k.h. Sig­ríður Svein­björns­dótt­ir, hús­freyja.
 

Svein­björn lauk stúd­ents­prófi frá Mennta­skól­an­um á Ak­ur­eyri árið 1933 og hag­fræðiprófí frá London School of Economics 1939.
 

Hann var verk­smiðju­stjóri Síld­ar­verk­smiðju rík­is­ins á Sól­bakka í Önund­arf­irði 1935-1937,

full­trúi í Verðlags­nefnd og Tveggja­manna­nefnd 1939-1941,

skrif­stofu­stjóri Viðskipta­nefnd­ar ut­an­rík­is­viðskipta 1941-1942

og fyrsti verðlags­stjóri á Íslandi 1943-1946.

Hann var frum­kvöðull humariðnaðar á Íslandi og byggði upp veiðar, frystiaðferðir og markaði 1950-1954. 

Hann var hvatamaður að stofn­un Styrkt­ar­fé­lags lamaðra og fatlaðra 1952 og var fram­kvæmda­stjóri þess 1957-1962. Hann átti sæti í fyrstu stjórn Öryrkja­banda­lags­ins.
 

Svein­björn kenndi við Voga­skóla í Reykja­vík 1963-1979 og var yfir­kenn­ari 1978-1979 og gerðist einn brautryðjenda í starfs­fræðslu í skól­um lands­ins.
 

Svein­björn var staðarráðsmaður við Skál­holt 1964-1990, en hann var einn af stofn­end­um Skál­holts­fé­lags­ins sem hef­ur unnið að því að end­ur­reisa Skál­holtsstað.
 

Svein­björn var sæmd­ur Skál­holtsorðunni, til minn­ing­ar um vígslu Skál­holts­kirkju árið 1963, og gullþjón­ustu­pen­ingi með kór­ónu af Dana­drottn­ingu árið 1973.
 

Eig­in­kona Svein­björns var Thyra Finns­son, fædd Fri­is Ol­sen 30.1. 1917, d. 8.8. 1995, frá Slag­el­se í Dan­mörku. Hún var hús­freyja og rit­ari.

Börn þeirra: 

Gunn­ar, f. 1940, d. 2014, Arn­dís, f. 1943, Hilm­ar, f. 1949, og Ólaf­ur William, f. 1951.

Svein­björn Finns­son lést 1. apríl 1993.

___________________________________

Í afmælisgrein um Sveinbjörn Finnsson sjötugan þann 21. júlí 1981 skrifaði Ólafur Haukur Árnason m.a. í Morgunblaðinu:

Ekki er á almanna vitorði þáttur Sveinbjörns Finnssonar í sigri okkar í landhelgisdeilunni við Breta þegar fært var út í 12 mílur. Þar munaði heldur betur um verk hans og mun sú saga væntanlega skráð síðar.

Þann dag var einnig í Morgunblaðinu:

Sveinbjörn Finnsson, sæll minn kæri 
senda skal þér kveðju hlýja. 
Óskandi þér auðnan færi
ennþá marga daga nýja. 

Enn þú heldur austurleiðir, 
— ekki bregður vana þínum. 
Fagurt Skálholt faðminn breiðir, 
— fagnar einkavini sínum. 
 

Auðunn Bragi Sveinsson.

Morgunblaðið.

 

Hvilft í Önundarfirði. Ljósm.: BIB

Skráð af Menningar-Bakki.

Fánasetur Suðurlands á Eyrarbakka flaggaði fána Bandaríkjanna í tilefni dagsins. Ljósm.: Björn Ingi Bjarnason.

Hálf öld liðin frá fyrstu tunglgöngunni

Fyrir fimmtíu árum steig Neil Armstrong á tunglið og mælti þessi ódauðlegu orð:

„Þetta er eitt lítið skref fyrir mann, eitt risastökk fyrir mannkynið.“

Íslenskar fjölskyldur hlustuðu á Hjálmar Sveinsson og Pál Theódórsson lýsa tungllendingunni í Ríkisútvarpinu. 

 Í dag, 20. júlí 2019, er hálf öld liðin frá því að Neil Armstrong steig eitt lítið skref á tunglið.

Hátt í 530 milljónir manna um allan heim sátu við imbakassann og fylgdust með í beinni þegar mannkynið tók risastökk inn í framtíðina. Íslenskar fjölskyldur hjúfruðu sig saman og hlustuðu á Ríkisútvarpið. Það var björt sumarnótt. Hjálmar Sveinsson verkfræðingur og Páll Theódórsson eðlisfræðingur lýstu og þýddu beina útsendingu frá því þegar ferjan Örninn með Armstrong og Aldrin innanborðs nálgaðist tunglið og lenti á Friðarhafinu. Tunglferðin var draumur Kennedys Bandaríkjaforseta. Árið 1962 hélt hann ræðu frammi fyrir áhorfendum á Rice-leikvangnum í Texas þar sem hann mælti þau orð sem mörkuðu upphaf tunglferðanna: „Við veljum að fara til tunglsins á þessum áratug. Ekki vegna þess að það sé auðvelt, heldur vegna þess að það er erfitt.“

Kennedy fékk aldrei að sjá mann ganga á tunglinu. Nixon fékk þann heiður að hringja út í geim og ræða við Neil og Buzz símleiðis.

„Vegna verka ykkar eru himnarnir nú hluti af heimi manna,“ sagði hann og þakkaði þeim fyrir afrekið. Michael Collins fékk þó ekki símtal frá forsetanum en hann er þriðji maðurinn sem gleymist oft. Hann var um borð í geimferjunni Kólumbíu þegar Neil og Buzz lentu Erninum. Hann var maðurinn sem hvarf bak við tunglið og missti talstöðvarsamband við félaga sína og umheiminn allan í 48 mínútur rétt áður en Neil og Buzz áttu að lenda á tunglinu. Hann ritaði niður hugsanir sínar í minnisbók sína sem hann tók með sér út í geim: „Nú er ég sannarlega einsamall og algjörlega fjarri öllu þekktu lífi,“ skrifaði hann þegar samband rofnaði.

„Síðastliðna sex mánuði hef ég verið hræddur við að þurfa hugsanlega að skilja þá eftir á tunglinu og snúa aftur til jarðar aleinn. Eftir nokkrar mínútur kemst ég að því hvort svo verður.“ „Örninn er lentur,“ var það fyrsta sem heyrðist þegar talstöðvarsambandið náðist á ný.

Starfsmenn geimvísindastöðvarinnar í Houston lásu fréttir á hverjum morgni fyrir geimfarana á leið til tunglsins. Flestar fyrirsagnir snerust um þremenningana um borð í geimfarinu Apollo 11. Ef marka má eftirrit af öllum fjarskiptasamskiptum geimfaranna fannst þeim skemmtilegast að heyra íþróttafréttir. Fréttalesturinn fékk viðurnefnið The Bruce & Fred Show eftir starfsmönnunum sem lásu upp fréttirnar.

Það er eitthvað rómantískt við tungllendinguna. Ákveðin fortíðarþrá í ljósi mánaskinsins. Geimfarafjölskyldurnar voru hinar fullkomnu birtingarmyndir Ameríska draumsins með hvítum rimlagirðingum og allt.

Tungllendingin sameinaði allt mannkynið og var stórsigur fyrir Bandaríkjamenn sem áður höfðu beðið lægri hlut í geimkapphlaupinu við Rússa. Vísindamenn horfðu út á við á himinhvolfið en litu í þetta sinn til baka og sáu litlu bláu plánetuna.

En stríð braust út milli Hondúras og El Salvador á landi og í lofti sama dag og Bandaríkjamenn lögðu af stað til tunglsins. Víetnamstríðið var í algleymingi og Judy Garland var nýdáin eftir að hún tók of stóran skammt af svefnlyfjum. Meirihluti hjónabanda geimfaranna leystist upp á árunum sem liðu og geimfarar þjáðust af þunglyndi og alkóhólisma eftir að hafa skotist út í geim og til baka. Er hægt að snúa aftur til borgaralegs lífs eftir að hafa staðið á tunglinu?

Almenningur missti áhugann á tungllendingum og maðurinn hefur ekki farið aftur síðan 1972. Þegar leið á síðustu tunglferðina vildu sjónvarpsstöðvar frekar sýna íþróttaviðburði á besta dagskrártímanum.

En NASA stefnir á að senda fyrstu konuna til tunglsins árið 2024 og byggja þar geimstöð. Það er ódýrara og auðveldara að skjóta flaug frá tunglinu ef mannkynið vill hefja mannaðan leiðangur til Mars. Ég vona að af því verði áður en almenningur missir áhugann enn á ný.

ingunnlara@frettabladid.is

Fréttablaðið laugardagurinn 20. júlí 2019.

_____________________________________________

Fáni - fugl og fuglaský í hátíðarbúningi

við Fánasetur Suðurlands á Eyrarbakka

að morgni 20. júlí 2019.

 

. . . . Skráð af Menningar-Bakki.

20. júlí - Þorláksmessa að sumri

Þorláksmessa á sumri er 20. júlí. Verndardýrlingur Íslendinga er Þorlákur helgi. 

Sumarið 1198 var helgi Þorláks Þórhallssonar samþykkt á Alþingi og bein hans tekin upp og skrínlögð 20. júlí. 

Þorláksmessa á vetur er 23. desember, á dánardegi hans. 

Þorláksmessa á sumar var til siðaskipta einn helsti hátíðisdagur sunnanlands  og þá var haldin mikil samkoma í Skálholti.

Síðustu ár eru einnig til dæmi um skötuveislur þennan dag og á Hrútavinafélagið Örvar stóran þátt í því.

 

Skráð af Menningar-Bakki.

Gjör rétt, þol ei órétt

Eftir Viðar Guðjohnsen og Ólaf Hannesson

Snemma á síðasta ári stóðu ákveðnir fjölmiðlar með hrakmáluga í broddi fylkingar að pólitískri aðför að mannorði Ásmundar Friðrikssonar, þingmanns Sjálfstæðisflokksins. Því miður virðist það færast í aukana að haldið sé uppi fréttaflutningi þar sem saklausir er sagðir sekir og tilhæfulausum dylgjum dreift eins og um sannleik sé að ræða. Allir sem hafa einhverja sómakennd í brjósti sér hljóta að mótmæla því sem þingmaðurinn hefur þurft að þola.

Fram voru settar tilhæfulausar ásakanir, dylgjur og lygar þar sem stór orð féllu en ásakanirnar hafa ítrekað verið hraktar, m.a. af bæði forsætisnefnd Alþingis og skrifstofu Alþingis. Ásmundur gerðist í raun ekki sekur um neitt annað en að hann er duglegur að sinna vinnunni sinni og heldur tryggð við kjósendur.

Gott er að halda því til haga að kjördæmi Ásmundar, Suðurkjördæmi, er langstærsta kjördæmi landsins og langar vegalengdir einkenna kjördæmið en því má einnig halda til haga að eitt hlutverk þingmanna er að vera fulltrúar og til þess að vera góður fulltrúi þarf þingmaður að vera í tengslum við fólkið sitt. Besta leiðin til þess að vera í tengslum við fólkið í landinu er að fara til fólksins og tala við það.

Burðarstoðir lýðræðisins þurfa viðhald og þetta er ein leið til þess að efla þær stoðir. Viðhaldskostnaðurinn í þessu tilfelli er margrædd akstursgjöld og þau eru lítil í samhengi hlutanna. Ef við fáum betri þingmenn og þingmenn sem eru í tengslum við almenning verður slík auðlind ekki metin til fjár. Það er ekki gott fyrir þingmenn að einangra sig í litlum hluta Reykjavíkur eða á samfélagsmiðlum.

Traust til Alþingis mælist í lágmarki þessa dagana og ekki hjálpa sendingar frá Brussel. Gjá hefur myndast á milli þings og en það hlýtur að vera samstaða um að brúa þessa gjá. Til þess að brúa þessa gjá hljóta þingmenn að athuga hvernig þeir geta aukið tengsl sín við þjóðina og það hefur Ásmundur svo sannarlega gert. Það vitum við sjálfstæðismenn. Ásmundur þekkir hvern krók og kima í Suðurkjördæmi og fólki þykir vænt um þá staðreynd.

Það hefur verið einstaklega dapurlegt að fylgjast með hvernig vegið er að mannorði Ásmundar og maður hefði nú haldi að allt fólk með einhvern vott af sómakennd myndi í það minnsta sjá að sér og biðjast afsökunar þegar forsætisnefnd Alþingis komst fyrr á árinu að þeirri niðurstöðu „að ekkert hafi komi fram sem gefi til kynna að hátterni hans [Ásmundar] hafi verið andstætt siðareglum fyrir alþingismenn“ eða þegar siðanefnd Alþingis, sem er m.a. skipuð dósent í lögfræði, komst að þeirri niðurstöðu að framganga þingkonu Pírata, braut gegn siðarreglum Alþingis með alvarlegum og ógeðfelldum hætti. Hvað þá þegar skrifstofustjóri Alþingis hefur ítrekað bent á að skrifstofa Alþingis hafi engin gögn sem benda til þess að rangt hafi verið haft við. Tvívegis hafi skrifstofan gert athugun á akstursbók Ásmundar í kjölfar umræðunnar en þar væri „ekkert að finna sem vakti grun um misferli.“ 

Allt þetta liggur fyrir en sómakennd „góða fólksins“ virðist því miður ekki meiri en svo að það heldur áfram að ásaka þingmanninn um eitthvað sem ekki stenst. Fréttablaðið birti sem dæmi, þann 8. júní sl., skrif þar sem fyrrnefnt álit siðanefndar Alþingis (og úrskurður Persónuverndar um að mannréttindi hafi verið fótum troðin þegar þingmenn voru hleraðir á laun) var lagt að jöfnu við fjöldamorð í Búrma.

Því miður eru slík mannorðsmorð ekki einsdæmi og ástæðan er einföld. Stjórnmálamenn með sjálfstæðan vilja eru orðnir að pólitískum skotspónum umrótsafla sem veigra sér ekki við að ala á höfuðsyndum Biblíunnar með lygum, útúrsnúning og dylgjum í hugmyndafræðilegu stríði sínu.

- Ráðið - 

eftir Pál Árdal kemur enn og aftur upp í hugann.

Ef ætlarðu að svívirða saklausan mann,

þá segðu aldrei ákveðnar skammir um hann,

en láttu það svona í veðrinu vaka,

þú vitir, að hann hafi unnið til saka.

En biðji þig einhver að sanna þá sök,

þá segðu að til séu nægileg rök,

en náungans bresti þú helst viljir hylja,

það hljóti hver sannkristinn maður að skilja,

og gakktu nú svona frá manni til manns,

uns mannorð er drepið og virðingin hans,

og hann er í lyginnar helgreipar seldur,

og hrakinn og vinlaus í ógæfu felldur,

en þegar svo allir hann elta og smá,

með ánægju getur þú dregið þig frá,

og láttu þá helst eins og verja hann viljir,

þótt vitir hans bresti og sökina skiljir.

Og segðu hann brotlegur sannlega er

en syndugir aumingja menn erum vér,

því umburðarlyndið við seka oss sæmir,

en sekt þessa vesalings faðirinn dæmir.

Svo leggðu með andakt að hjartanu hönd,

með hangandi munnvikum varpaðu önd,

og skotraðu augum að upphimins ranni,

sem æskir þú vægðar þeim brotlega manni.

Já, hafir þú öll þessi happsælu ráð,

ég held þínum vilja þú fáir náð,

og maðurinn sýkn verði meiddur og smáður,

en máske að þú hafir kunnað þau áður.
 

-------

Viðar er sjálfstæðismaður og lyfjafræðingur.

Ólafur er framkvæmdasjtóri.

Morgunblaðið fimmtudagurinn 18. júlí 2019. Skráð af Menningar-Bakki.

Fjölmennasta Skötumessan

 Um 500 manns snæddu skötu og annað góðgæti

Allur ágóði til góðgerðarmála

Styrkir á fimmtu milljón króna

„Þetta var ótrúlega magnað, það hafa aldrei áður mætt svona margir,“ sagði Ásmundur Friðriksson, alþingismaður og frumkvöðull Skötumessunnar í Garðinum. Fjölmennasta Skötumessan til þessa var haldin á miðvikudagskvöld í Miðgarði Gerðaskóla. Skötumessan er löngu orðin árlegur viðburður og haldin á miðvikudegi næst Þorláksmessu á sumri, sem er 20. júlí. Þetta var í fyrsta sinn sem hátíðin var haldin í sameinuðu sveitarfélagi, Suðurnesjabæ. 

Um 500 manns gæddu sér á skötu, saltfiski, plokkfiski og tilheyrandi meðlæti frá Skólamat. Fjölbreytt skemmtiatriði voru á dagskrá og var Sigríður Andersen alþingismaður, sem tengd er Móakoti í Garði, ræðumaður kvöldsins.

Á Skötumessu er „borðað til blessunar“ eins og séra Hjálmar Jónsson orðaði það. Allir gefa vinnu sína og afraksturinn rennur óskiptur til góðgerðarmála.

Skötumessan deildi að þessu sinni út styrkjum að upphæð á fimmtu milljón króna. Nutu bæði einstaklingar og félög góðs af. Stærsta styrkinn fékk Björgunarsveitin Suðurnes; fullkomna tölvustýrða dúkku sem notuð verður til æfinga á endurlífgun og fyrstu hjálp á vettvangi. Ýmis önnur félög og einstaklingar á Suðurnesjum styrktu kaupin á dúkkunni.



Morgunblaðið föstudagurinn 19. júlí 2019.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

F.v.: Siggeir Ingólfsson og Ásmundur Friðriksson á góðri stund í

Félagsheimilinu Stað þann 22. maí 2019. 
 

Skráð af Menningar-Bakki.

Svanborg Ingimundardóttir (1913 - 1948).

Merkir Íslendingar - Svanborg Ingimundardóttir

Svanborg Ingimundardóttir, húsfreyja í Goðdal í Bjarnarfirði á Ströndum, fæddist 19. júlí 1913. Hún lést 12. desember 1948 þegar snjóflóð féll á bæinn í Goðdal.

Í Goðdal bjó Svanborg ásamt eiginmanni sínum, Jóhanni Kristmundssyni, og börnum þeirra, Bergþóri, Hauki, Erlu, Svanhildi og Ásdísi. Elstu börnin þrjú, Bergþór, Haukur og Erla, voru fjarverandi í skóla þegar snjóflóðið féll. Aðrir heimilismenn í Goðdal voru Jónína Jóhannsdóttir, föðursystur Jóhanns bónda, Guðrún dóttir hennar og Jónas Sæmundsson, sonur Guðrúnar.

Flóðið varð um sexleytið á sunnudegi þegar heimilisfólk var í eldhúsinu. Skyndilega heyrðist gríðarlegur hávaði og snjóflóð skall á bæinn og færði hann í kaf. Talið er að Svanborg, sem var 35 ára, hafi látist svo til samstundis, ásamt Jónínu sem var 75 ára og Guðrúnu, 53 ára.

Ekki var langt á milli Jóhanns og Jónasar í snjóflóðinu og gátu þeir lengi vel talast við og um tíma heyrðist einnig í Ásdísi litlu sem var tveggja ára, en svo þagnaði hún. Loks hætti Jóhann að heyra í Jónasi.

Enginn kom að bænum í Goðdal fyrr en fjórum sólarhringum eftir að flóðið féll. Jóhann bóndi fannst á lífi en hann hafði verið með meðvitund allan þann tíma sem hann lá í snjónum. Jónas fannst með lífsmarki en andaðist fljótlega. Hann var 19 ára gamall. Svanhildur, sjö ára dóttir Jóhanns og Svanborgar, náðist á lífi en lést skömmu síðar úr hjartabilun.

Jóhann Kristmundsson var 42 ára er slysið varð og lifði í nokkur ár eftir það. Til eru áhrifamikil viðtöl við hann og vel ritaðar frásagnir hans um harmleikinn.

Bergþór, sonur Svanborgar og Jóhanns, lýsti móður sinni svo:

„Hún var greind kona, hlédræg, hljóðlát og blíð. Hún var afar dugleg og iðjusöm.“ Emil Als, sem var í sveit í Goðdal árið 1938, skrifaði um þá dvöl sína í sunnudagsblað Morgunblaðsins árið 2003 og sagði: „Svanborg var þýð í framkomu og stýrði heimili sínu með festu sem hún lét ekki bera mikið á. Minningar um hana eru allar þægilegar.“




Skráð af Menningar-Bakki.

Eðvarð Kr. Sigurðsson (1910 - 1983).

Merkir Íslendingar - Eðvarð Kr. Sigurðsson

Eðvarð Kristinn Sigurðsson, alþingismaður og formaður verkamannafélagsins Dagsbrúnar, fæddist í Nýjabæ í Garði hinn 18. júlí 1910. Hann var sonur Sigurðar Eyjólfssonar sjómanns og k.h., Ingibjargar Sólveigar Jónsdóttur húsfreyju.

Eðvarð stundaði ýmis verkamannastörf í Reykjavík til 1944. Þá hóf hann störf hjá verkamannafélaginu Dagsbrún og starfaði þar síðan, lengst af síns starfsferils. Eðvarð sat í stjórn Dagsbrúnar frá 1942 og var formaður félagsins 1961-82. Á þeim árum var hann einn helsti málsvari íslenskrar verkalýðshreyfingar enda formaður Verkamannasambands Íslands frá stofnun þess 1964-75.

Eðvarð var landskjörinn alþm. 1959-71 og þingmaður Reykvíkinga fyrir Alþýðubandalagið 1971-79. Hann sat í nefnd er undirbjó lög um atvinnuleysistryggingar, sat í lífeyrissjóðanefnd og í stjórn Atvinnuleysistryggingasjóðs.

Eðvarð bjó lengst af í litlum, mjög snotrum torfbæ sem stóð við Þormóðsstaðaveg á Grímsstaðaholti, rétt vestan við elstu hjónagarðana þar sem nú er gangstéttin að austanverðu við Suðurgötu. Bærinn, sem hét Litla-Brekka, var reistur árið 1918 og var ekki nema 40-50 fermetrar að gólffleti. Hann var í raun sambland af reykvískum steinbæ og torfbæ, með hlöðnum langveggjum, timburþili á göflum og torfþaki. Bærinn var rifinn í febrúar 1981 og var þá síðasti torfbærinn í Reykjavík að Árbæ frátöldum.

Þarna ólst Eðvarð upp og bjó þar lengi með móður sinni og systur, þar til þær önduðust, og síðan einn, þar til bærinn varð að víkja fyrir framkvæmdum við hjónagarða.

Eðvarð var fríður maður sýnum og virðulegur í framgöngu. Hann var prúðmennskan og hógværðin holdi klædd og barst lítt á í orðræðu, athöfn og klæðaburði. Hann naut almennt mikils álits, samherja sem pólitískra andstæðinga, enda samviskusamur í öllum sínum verkum og slyngur samningamaður.

Eðvarð lést 9. júlí 1983.

Skráð af Menningar-Bakki.

Helgi Sæmundsson (1920 - 2004).
 

Merkir Íslendingar - Helgi Sæmundsson

Helgi Sæmundsson fæddist í Baldurshaga á Stokkseyri 17. júlí 1920. Foreldrar hans voru Sæmundur Benediktsson, sjómaður og verkamaður þar, og k.h., Ástríður Helgadóttir húsfreyja.

Eiginkona Helga var Valný Bárðardóttir og eignuðust þau níu syni. Meðal þeirra eru Helgi E. Helgason, fyrrv. sjónvarpsfréttamaður, Sigurður Helgason hjá Umferðarráði og Gísli innheimtumaður.

Helgi stundaði nám í Gagnfræðaskóla Vestmannaeyja og lauk prófi frá Samvinnuskólanum í Reykjavík vorið 1940. Helgi var blaðamaður við Alþýðublaðið 1943-52, ritstjóri Alþýðublaðsins 1952-59 og starfsmaður Bókaútgáfu Menningarsjóðs 1959-90. Hann var auk þess ritstjóri tímaritsins Andvara 1960-72, átti sæti í úthlutunarnefnd listamannalauna 1952-78 og var oft formaður nefndarinnar, sat í menntamálaráði Íslands og var lengi formaður þess, auk þess sem hann átti fyrir Íslands hönd sæti í dómnefnd um bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs 1961-72.

Meðal rita Helga má nefna:

Sól yfir sundum, ljóð, 1940;

Sjá þann hinn mikla flokk (undir dulnefninu Lupus) 1956;

Í minningarskyni, 1967;

Íslenskt skáldatal I-H (ásamt öðrum), 1973-76;

Sunnan í móti, ljóð 1975;

Fjallasýn, ljóð, 1977;

Tíundir, ljóð, 1979;

Kertaljósið granna, ljóð, 1981;

Vefurinn sífelldi, ljóð 1987;

Streymandi lindir, ljóð 1997.

Helgi var eindreginn málsvari jafnaðarstefnunnar, átti lengi sæti í stjórn SUJ og í miðstjórn Alþýðuflokksins um árabil. Hann var ágætis skáld, tróð upp í skemmtiþáttum í útvarpi, m.a. í frægum útvarpsþáttum með öðrum skáldum og hagyrðingum, s.s. Steini Steinar, og var prýðilegur bókmenntarýnir.

Helgi var langt í frá smáfríður og var í þokkabót áberandi málhaltur. En hann var engu að síður flugmælskur, prýðilegur penni og orðheppinn, vinsæll og skemmtilegur.

Helgi lést 18. febrúar 2004.



Skráð af Menningar-Staður.