Katrín Magnússon - 1858 - 1932).

Merkir Íslendingar - Katrín Magnússon

Katrín Sig­ríður Skúla­dótt­ir Magnús­son fædd­ist 18. mars 1858 í Hrapps­ey á Breiðafirði.

For­eldr­ar henn­ar voru hjón­in Skúli Þor­valds­son Síverts­son, f. 1835, d. 1912, bóndi í Hrapps­ey, son­ur Þor­vald­ar alþing­is­manns Si­vert­sens í Hrapps­ey, og Hlíf Jóns­dótt­ir frá Helga­vatni í Vatns­dal, f. 1831, d. 1895.

Katrín ólst up í Hrapps­ey en kom fyrst til Reykja­vík­ur 14 ára göm­ul. Hún trú­lofaðist 1883 Guðmundi Magnús­syni, f. 1863, d. 1924, en hann fór síðan í lækna­nám til Kaup­manna­hafn­ar og þau gift­ust 1891, en þá höfðu þau hist einu sinni á þess­um átta árum. Þau eignuðust dótt­ur­ina Ingi­björgu 1892 en hún lifði aðeins í tvo daga. Guðmund­ur var fyrsti lækn­ir­inn hér á landi sem gerði holsk­urði og aðstoðaði Katrín hann við skurðaðgerðir og tók virk­an þátt í störf­um manns síns. Hann varð síðan pró­fess­or við Há­skóla Íslands.

Katrín tók virk­an þátt í fé­lags­mál­um í Reykja­vík, einkum í sam­tök­um kvenna. Full þjóðfé­lags­leg rétt­indi kvenna voru henni kapps­mál og hún starfaði inn­an Hins ís­lenska kven­fé­lags og gegndi for­mennsku 1903-1924. Sem formaður fé­lags­ins átti Katrín þátt í stofn­un Banda­lags kvenna árið 1917 og hún var í fyrstu stjórn þess. Hún lét til sín taka í Thor­vald­sens­fé­lag­inu, sat lengi í stjórn og var kjör­in heiðurs­fé­lagi 1929. Katrín lét sig mennt­un­ar­mál kvenna varða og átti sæti um ára­bil í skóla­nefnd Kvenna­skól­ans í Reykja­vík.

Katrín stóð framar­lega í bar­átt­unni fyr­ir kosn­inga­rétti kvenna og þegar kon­ur fengu kosn­inga­rétt og kjörgengi og báru í fyrsta sinn fram lista við bæj­ar­stjórn­ar­kosn­ing­ar í Reykja­vík skipaði Katrín efsta sæti list­ans. Hún var kos­in með flest­um at­kvæðum allra bæj­ar­full­trú­anna. Katrín sat átta ár í bæj­ar­stjórn Reykja­vík­ur og á þeim tíma starfaði hún m.a. í fá­tækra­nefnd. Katrín­ar­tún er nefnt í höfuðið á henni.

Katrín lést 13. júlí 1932.

Morgunblaðið 18. mars 2019.
 

Skráð af Menningar-Staður.

Fáni Rúmeníu við Fánasetur Suðurlands

Fánasetur Suðurlands gjörir kunnugt:

Í morgun kl. 08:00, sunnudaginn 17. mars 2019, var flaggað fána Rúmeníu í fyrsta sinn að Ránargrund á Eyrarbakka.

Fresta varð myndatöku fánans um fjórar klukkustundir vegna vindleysis á Eyrarbakka í morgun.

Fánavottur var Kristján Gíslason á Eyrarbakka og einnig kom Sigurður Steindórsson á Eyrarbakka að máli fánans.

 

Fánavottur var Kristján Gíslason á Eyrarbakka. .

Skráð af Menningar-Staður.

Hlíðarendakirkja í Fljótshlíð. Ljósm.: SJ.

Bændamessa í Hlíðarendakirkju 17. mars 2019

Séra Önundur Björnsson, sóknarprestur á Breiðabólsstað í Fljótshlíð hefur boðað til sérstakrar bændamessu í Hlíðarendakirkju í dag, sunndaginn 17. mars 2019 kl. 13:00.

Í samtali við Dagskrána segist hann helga bændum og starfi þeirra við matvælaframleiðslu þessa messu. Einnig sögu staðarins.

„Bændurnir vinna gríðarlega mikilvægt starf fyrir þjóðina og íslenskar matvörur eru einstakar á veraldarvísu,“ segir Önundur. Hann segir einnig að mikilvægt sé að þakka þá Guðsgjöf að eiga fullt búr matar þegar milljarður manna svelti og enn deyi börn úr hungri eins og hér áður. „Þetta er gert til að minna á mikilvægt starf bænda og tilveru sveitanna. Svo er Hlíðarendakirkja á sögufrægum stað, lítið og sérlega fallegt guðshús.

Allir Íslendingar sem hafa lesið Njálu vita að hetjan Gunnar Hámundarson er enn þekktasti bóndinn á Hlíðarenda. Einnig að engri konu var jafn illa tekið í Rangárþingi og Hallgerði langbrók,“ Önundur segir að fólk geti gert þetta að skemmtilegum sunnudagsbíltúr. Ræðumaður verður Elvar Eyvindsson bóndi á Skíðbakka í Austur-Landeyjum.

Allir eru velkomnir í bændamessuna.
 

Dagskráin.



Skráð af Menningar-Staður

   -Gullmoli mannlífs á mynd-

Á morgunfundi í Shell-Skálanum á Stokkseyri þann 18. júní árið 2006.

Talið frá vinstri:

Hinrik Ólafsson, Tómas Karlsson, Þorvaldur Ágústsson, Borgar Þorsteinsson og  Sveinbjörn Guðmundsson.
 

Ljósm.: Björn Ingi Bjarnason.
 

Skráð af Menningar-Staður.

Stytta Guðmundar Arasonar á Hólum í Hjaltadal.

Gvendardagur er 16. mars

Gvendardagur er 16. mars. Þá lést Guðmundur góði Arason Hólabiskup árið 1237. Guðmundar- eða Gvendardagur varð messudagur í Hólabiskupsdæmi ári 1315 þegar bein hans voru tekin upp.

Mikil helgi var á Guðmundi meðan katólska entist þótt hann væri aldrei lýstur helgur maður opinberlega, og eimdi lengi eftir af dýrkun hans, einkum á norðanverðum Vestfjörðum þar sem heimildir eru um nokkurt tilhald á messudegi Guðmundar allt fram á 20. öld.

Sunnanlands var gert ráð fyrir veðrabrigðum til hins verra þennan dag eða Geirþrúðardag daginn eftir, og jafnvel talið ills viti ef það brást.

Guðmundur Arason  (góði) 26.09.1160-16.03.1237

Prestur. Tók prestvígslu um 1184. Gegndi prestskap á ýmsum stöðum nyrðra, fékk Hofsþing (Hof á Höfðaströnd og Miklibær) 1185, Ríp 1189, Velli í Svarfaðardal 1190, Upsir 1196, Reynistaðaklaustur 1197,Glaumbæ 1198-1201. Virðist hafa verið í Hofdölum a.m.k. hluta árs 1186.

Kjörinn biskup 1201 og vígður í Niðarósi 13. apríl 1203. Lést 1237. Varð kunnur af trúrækni, meinlætalifnaði og góðgerðarsemi við fátæka. Var heilagur maður í hugum margra þó ekki væri hann tekinn í dýrlingatölu.




Skráð af Menningar-Staður

Byssusýning Veiðisafnsins á Stokkseyri

Árleg byssusýning Veiðisafnsins á Stokkseyri, sem í ár verður í samvinnu við verslunina Hlað, verður haldin laugardaginn 16. og sunnudaginn 17. mars 2019 frá kl. 11–18  í húsakynnum Veiðisafnsins, Eyrarbraut 49 Stokkseyri.

Hjálmar í Hlað og félagar sýna úrval skotvopna og búnað til skotveiða ásamt sjónaukum og aukabúnaði.
Fjölbreytt úrval skotvopna verður til sýnis, haglabyssur, rifflar, skammbyssur, herrifflar ásamt ýmsu tengdu skotveiðum m.a úr einkasöfnum.

Hartmut Liedtke verður á staðnum með sérstaka kynningu á sjónaukum frá Blaser í Þyskalandi sem er nýjung hérlendis.

Kynntir verða rifflar frá Blaser, Sauer, haglabyssur frá Marocchi og Blaser, einnig sjónaukar frá Zeiss og Meopta ásamt hljóðdeyfum frá Hausken, Devik og Freyr, endurhleðsluvörum frá Hornady, Redding, Lyman, Berger Bullets og fl.

Skotvís verður með kynningu á sinni starfsemi og Bogveiðifélag Íslands verður einnig með kynningu á sinni starfsemi og sýnir búnað tengdum bogveiðum ofl. 

Gestur byssusýningar í ár er Óskar Elías Sigurðsson uppstoppari frá Vestmannaeyjum. Hann verður með kynningu á sínum verkum og verðu þar margt fallegt að sjá af uppstoppuðum dýrum.

Einnig verða til sýnis skotvopn og munir frá Sverri Scheving Thorsteinssyni, Sigurði Ásgeirssyni, Einari frá Þverá, Sveini Einarssyni frv.veiðistjóra, Sigmari B. Haukssyni og Drífu-haglabyssur frá Jóni Björnssyni heitnum frá Dalvík svo eitthvað sé nefnt.

Byssusýning Veiðisafnsins er landsþekkt og er aldrei eins á milli ára og sýningin í ár er þar engin undantekning.

Allt áhugafólk um skotvopn og veiðar er velkomið,

Aðgangseyrir er;

kr.1500.- fullorðnir

og 750.- kr. börn 6-12 ára.

 

Skráð af Menningar-Staður.

Litla-Hraun – sögusýning

Í tilefni 90 ára afmælis Fangelsisins á Litla-Hrauni efna fangelsið og Byggðasafn Árnesinga til sögusýningar í borðstofu Hússins á Eyrarbakka. Sýningin opnaði á afmælisdeginum föstudaginn 8. mars 2019 kl. 17.

Á sýningunni er sögð saga fangelsisins. Þróun á starfsemi Litla Hrauns sem stofnunnar er þar í forgrunni en auk þess er litið inní veröld fangavarða, fanga og samfélagsins í kring. Sýningin er byggð á ýmsum munum frá fangelsinu, ljósmyndum sem til eru og gagnorðum sýningartextum. 

Vinnuhælið á Litla-Hrauni tók til starfa 8. mars 1929 í byggingu í útjaðri Eyrarbakka sem reist var sem sjúkrahús en hóf svo ekki starfsemi sökum fjárskorts. Á þessum tíma voru refsifangamálefni í miklum ólestri og sáu yfirvöld þarna tækifæri til að leysa úr þeim vanda með því að fá sjúkrahúsbyggingunni það hlutverk að hýsa refsifanga. Starfsemin hét Vinnuhælið á Litla-Hrauni og voru jarðirnar Stóraog Litla-Hraun lagðar undir starfsemina og rekinn búskapur á vinnuhælinu til 1970. Síðar var starfseminni breytt úr vinnuhæli í afplánunarfangelsi og starfsemin fékk heitið Fangelsið Litla-Hraun. Stofnunin er stærsta fangelsi landsins og eru þar allt að 87 fangar og 57 stöðugildi. Tíu byggingar eru við fangelsið. 

Sýningin verður opin allar helgar í mars og apríl kl. 14-17. Auk þess verður séropnun í kringum páska og opið á sama tíma alla virka daga frá 15. apríl. Sumaropnun safnsins hefst 1. maí og þá eru söfnin opin uppá gátt alla daga kl. 11-18. Ávallt heitt á könnunni og verið velkominn.

Sýningin er styrkt af Uppbyggingasjóði Suðurlands.

Byggðasafn Árnesinga og Fangelsið Litla-Hraun.
 

Suðri fimmtudaginn 14. mars 2019.



Skráð af Menningar-Staður.

Erlingur Gíslason (1933 - 2016).

Merkir Íslendingar - Erlingur Gíslason

Erl­ing­ur Gísli Gísla­son fædd­ist 13. mars 1933 í Reykja­vík.

For­eldr­ar hans voru hjón­in Gísli Ólafs­son, f. 1898, d. 1981, bak­ara­meist­ari, og Krist­ín Ein­ars­dótt­ir, f. 1899, d. 1992, hús­móðir.

Erl­ing­ur lauk stúd­ents­prófi frá MR 1953, prófi frá Leik­list­ar­skóla Þjóðleik­húss­ins 1956, stundaði nám við Tón­list­ar­skól­ann í Reykja­vík 1953-54, nam leik­hús­fræði við Há­skól­ann í Vín­ar­borg og leik­list við Leik­list­ar­skóla Helmuts Kraus í Vín 1956-57, sótti leik­list­ar­nám­skeið í London og Berlín 1965-66 og nám­skeið í gerð kvik­mynda­hand­rita hjá Dramatiska Institu­tet í Svíþjóð.

Erl­ing­ur var leik­ari og leik­stjóri hjá Þjóðleik­hús­inu, leik­hópn­um Grímu og Leik­fé­lagi Reykja­vík­ur og fór með fjölda hlut­verka í út­varpi, sjón­varpi og í kvik­mynd­um. Erl­ing­ur var einn af stofn­end­um Leik­klúbbs­ins Grímu 1961, var formaður Leik­ara­fé­lags Þjóðleik­húss­ins 1967-69 og Fé­lags ís­lenskra leik­stjóra 1975-77 og 1979-81.

Hann var full­trúi Alþýðubanda­lags­ins í Reykja­vík á lands­fund­um flokks­ins og sat í fram­kvæmda­stjórn Leik­list­ar­ráðs fyr­ir Fé­lag leik­stjóra á Íslandi 1990-91.

Erl­ing­ur samdi ásamt Brynju Bene­dikts­dótt­ur leik­ritið Flensað í Mala­koff og leik­ritið Flug­leik ásamt fleir­um. Erl­ing­ur skrifaði hand­rit að stutt­mynd­inni Sím­on Pét­ur fullu nafni 1988 og hlaut verðlaun Lista­hátíðar í Reykja­vík fyr­ir það.

Árið 2008 sæmdi for­seti Íslands Erl­ing ridd­ara­krossi hinn­ar ís­lensku fálka­orðu fyr­ir fram­lag til ís­lenskr­arh leik­list­ar.

Fyrri eig­in­kona Erl­ings var Katrín Guðjóns­dótt­ir, f. 27.3. 1935, d. 2.3. 1996, ball­ett- og gít­ar­kenn­ari. Þau skildu. Syn­ir þeirra eru Guðjón, f. 1955, verk­fræðing­ur, og Friðrik, f. 1962, rit­höf­und­ur og skáld. Seinni eig­in­kona Erl­ings var Brynja Bene­dikts­dótt­ir, f. 20.2. 1938, d. 21.6. 2008, leik­stjóri, leik­skáld og leik­ari, Son­ur þeirra er Bene­dikt, f. 1969, leik­ari og leik­stjóri.

Erl­ing­ur lést 8. mars 2016.
 

Morgunblaðið.
 

Skráð af Menningar-Staður.

   -Gullmoli mannlífs á mynd-

Í morgunfundi í Shell-Skálanum á Stokkseyri um miðjan september árið 2005.

Talið frá vinstri:

Þorvaldur Hafberg, Hinrik Ólafsson, Grétar Zóphoníasson, Gísli Rúnar Guðmundsson, Tómas Karlsson, Sveinbjörn Guðmundsson og Steingrímur Jónsson.
 

Ljósm.: Björn Ingi Bjarnason.
 

Skráð af Menningar-Staður.

103 ár

frá stofnun Alþýðusambands Íslands og Alþýðuflokksins

12. mars 1916 komu tuttugu fulltrúar frá sjö verkalýðsfélögum í Reykjavík og Hafnarfirði saman í Bárubúð í Reykjavík til að stofna samband félaganna sem um leið var stjórnmálaflokkur jafnaðarmanna, Alþýðuflokkurinn. Félögin sem stóðu að stofnun sambandsins voru Verkamannafélagið Dagsbrún, Verkakvennafélagið Framsókn, Hásetafélag Reykjavíkur, Hið íslenska prentarafélag, Bókbindarafélag Íslands, Verkamannafélagð Hlíf og Hásetafélag Hafnarfjarðar. Meðlimir félaganna voru um 1500 á þessum tíma. Árið 1917 gekk Verkalýðsfélagið Baldur á Ísafirði í sambandið.

Árið 1940 var lögum ASÍ breytt og Alþýðuflokkurinn skilinn frá sambandinu til að mynda breiða samstöðu vinnandi manna hvar í flokki sem þeir stæðu. Öll alþýðuflokksfélög gengu úr ASÍ, sem eftir það varð eingöngu verkalýðssamband. Alþýðusamband Íslands er stærsta fjöldahreyfing launafólks á landinu. Alþýðusambandið berst fyrir bættum kjörum félagsmanna sinna og stendur vörð um réttindi þeirra. Félagsmenn í ASÍ eru um hundrað þúsund í 5 landssamböndum og 51 aðildarfélögum um land allt. Félagsmenn í aðildarfélögum ASÍ eru starfandi á flestum sviðum samfélagsins, á almennum vinnumarkaði og hjá ríki og sveitarfélögum. Alþýðusambandið berst fyrir bættum kjörum félagsmanna sinna og stendur vörð um hagsmuni þeirra og réttindi.

Fyrstu stjórn Alþýðusambandsins skipuðu Ottó N. Þorláksson forseti, Ólafur Friðriksson varaforseti og Jón Baldvinsson ritari. Haustið 1916 var Jón Baldvinsson prentari kosinn forseti ASÍ og um leið formaður Alþýðuflokksins. Gegndi hann því embætti allt til dauðadags árið 1938. Jón Baldvinsson var Vestirðingur, fæddur og uppalinn á Strandseljum í Ögurhreppi í Ísafjarðardjúpi. Hann komst ungur í prentnám við prentsmiðju Þjóðviljans unga sem Skúli Thoroddsen alþingismaður gaf út á Ísafirði. Þegar Skúli flutti búferlum til Bessastaða og síðar Reykjavíkur með fjölskyldu, blað og prentsmiðju fylgdi Jón Baldvinsson með. Jón var kosinn á Alþingi árið 1920 og var eini þingmaður Alþýðuflokksins á þeim tíma. Hann var framkvæmdastjóri Alþýðubrauðgerðarinnar í Reykjavík frá árinu 1918.

Fjórir forsetar Alþýðusambands Íslands hafa verið Vestfirðingar. Auk Jóns Baldvinssonar eru það Helgi Hannesson frá Dynjanda í Jökulfjörðum, síðar kennari á Ísafirði og formaður Verkamannafélagsins Baldurs á Ísafirði. Hann var forseti ASÍ 1948-1954. Þá tók við Hannibal Valdimarsson kennari, formaður Baldurs og forseti Alþýðusambands Vestfjarða. Hann var forseti ASÍ lengst allra fyrir utan Jón Baldvinsson, frá 1954-1971. Loks má nefna að Benedikt Davíðsson trésmiður varð forseti ASÍ árið 1988, en hann var fæddur og uppalinn á Patreksfirði.



Skráð af Menningar-Staður.