Minningarsteinn um Brynjólf Sveinsson að Holti í Önundarfirði. Ljósm.: BIB

 

Brynjólfur Sveinsson (1605 - 1675).

 

 

Merkir Íslendingar - Brynjólfur Sveinsson

 

Brynjólfur Sveinsson biskup fæddist 14. september 1605 í Holti í Önundarfirði. Foreldrar hans voru Sveinn Símonarson prestur þar og seinni kona hans, Ragnheiður, dóttir Staðarhóls-Páls Jónssonar og Helgu Aradóttur. Var Jón Arason biskup langafi Brynjólfs.

 

 

Brynjólfur þótti afburðanámsmaður og var orðlagður grísku maður. Hann var í Skálholtsskóla 1617-1623 og lærði við Kaupmanna hafnarháskóla 1624-1629. Þá kom hann heim en fékk ekki embætti sem honum líkaði svo að hann las grísku heima í Holti en sigldi aftur til Kaupmanna hafnar 1631 og hélt áfram námi. Ári síðar var hann ráðinn konrektor við Hróarskelduháskóla 1632-1638. Þá fór hann heim til Íslands í heimsókn og ætlaði síðan að mennta sig enn frekar suður í Evrópu, var búinn að fá fjárstyrk til þess frá Hróarskelduháskóla, en var þá kjörinn biskup í Skálholti þvert gegn vilja sínum. Hann reyndi að koma sér undan embættinu, sagðist fyrst og fremst vera skólamaður og kennari en ekki guðfræðingur, en það var einmitt talin þörf á slíkum manni til að efla skólann í Skálholti og Brynjólfur var biskup næstu 35 árin.

 

 

Brynjólfur var áhugasamur um náttúruvísindi og hugvísindi, safnaði fornritum og var áhugamaður um útgáfu þeirra. Biskupsstóllinn í Skálholti þótti dafna vel í biskupstíð Brynjólfs, enda var fremur gott í ári og Brynjólfur góður fjáraflamaður.

 

 

Brynjólfur kvæntist Margréti Halldórsdóttur, f. 4.12. 1615, d. 21.7. 1670. Foreldrar hennar: Halldór Ólafsson, lögmaður á Grund í Eyjafirði, og k.h. Halldóra Jónsdóttir Björnssonar Jónssonar Arasonar. Voru þau Brynjólfur þremenningar og þurftu undanþágu til hjú skaparins.

 

 

Þau eignuðust sjö börn en einungis tvö þeirra komust á legg. Halldór sonur þeirra dó hálfþrítugur í Yarmouth á Englandi 1666. Ragnheiður dóttir þeirra eignaðist barn í meinum og lést ári eftir barnsburðinn, einungis 22 ára gömul. Brynjólfur tók son hennar, Þórð Daðason, að sér og arfleiddi að öllum eigum sínum. Pilturinn lést aðeins 11 ára gamall og skildi Brynjólfur því enga afkomendur eftir sig.

 

 

Brynjólfur lést 5. ágúst 1675.

 

Brynjólfskirkja í Skálholti.   Skálholt   Í Skálholti. Þar er minningarsteinn um Brynjólf Sveinsson og hans fólk.

 

Í Skálholti. Þar er minningarsteinn um Brynjólf Sveinsson og hans fólk.

Skráð af Menningar-Staður.

 

Bjarni Harðarson, forleggjari hjá Sæmundi, með bókina  -Nú brosir nóttin-.

 

Refaskyttan beint í fyrsta sæti

 

Hin rómaða ævisaga  „Nú brosir nóttin“,  sem kom í búðir í lok síðustu viku, rauk beint í fyrsta sæti metsölulista Eymundsson. Útgefandi er bókaútgáfan Sæmundur á Selfossi.

 

Höfundur bókarinnar er Theódór Gunnlaugsson á Bjarmalandi í Öxarfirði en hann skráir hér sögu vestfirsku refaskyttunnar Guðmundar Einarssonar sem bjó að Brekku á Ingjaldssandi í Önundarfirði. Guðmundur var goðsögn í lifanda lífi. Hann var náttúrubarn sem litið var upp til fyrir einstaka hæfileika. Hér er líst samskiptum manns við náttúruna, væntumþykju og virðingu fyrir sköpunarverkinu. 

 

Guðmundur ólst upp við kröpp kjör á seinasta aldarfjórðungi 19. aldar. Hann lýsir hér föðurmissi og erfiðri lífsbaráttu barns sem líður slíkan skort að vöxtur þess stendur í stað árum saman. Uppkominn varð Guðmundur samt eftirsóttur fyrir hreysti og harðfengi en einnig næmi á eðli náttúrunnar. Lífsviðhorf Guðmundar refaskyttu og umhverfisvitund eiga fullt erindi við samtímann. 

 

Bókin Nú brosir nóttin kom út árið 1960 en hefur ekki verið endurútgefin fyrr en nú. Auk upprunalegu ævisögunnar birtast hér í hinni nýju útgáfu viðaukar sem varpa frekara ljósi á líf refaskyttunnar, bæði skrif um Guðmund og skrif eftir hann sjálfan. Aftast í bókinni er kafli þar sem greint er frá samskiptum Guðmundar og Katrínar Gunnarsdóttur vinnukonu en þau eignuðust saman fjögur börn. Eftir það slitnaði upp úr sambandi þeirra og Guðmundur gekk að eiga Guðrúnu Magnúsdóttur sem varð hans lífsförunautur. Saman eignuðust þau hjónin 17 börn og alls eru afkomendur Guðmundar nú nærri 1500 talsins. 

 

Hér fyrir neðan eru nokkrar myndir úr útgáfuhófi bókarinnar í Grensáskirkju þar sem var húsfyllir.

 

 

. . . Skráð af Menningar-Staður.

 

Freymóður Jóhannsson (1895 - 1973).

 

Merkir Íslendingar - 12. september

 

- Freymóður Jóhannsson

 

 

Freymóður Jóhannsson, málarameistari, listmálari og tónskáld, fæddist 12. september 1895, enda notaði hann höfundarnafnið -Tólfti september- á lög sín.

 

 

Freymóður fæddist í Stærra-Árskógi, sonur Jóhanns T. Þorvaldssonar og Hallfríðar Jóhannsdóttur.

 

 

Freymóður lauk gagnfræðaprófi á Akureyri, stundaði málaranám hjá Ástu málara, framhaldsnám í Kaupmannahöfn, nám við Teknisk Selskabs Skole og í Kunstakademiet, listmálaranám á Ítalíu og í Danmörku og nám í leiktjaldagerð við Konunglega leikhúsið i Kaupmannahöfn. Hann var málarameistari á Akureyri, listmálari í Óðinsvéum 1936-39 og vann síðan við Hagstofuna í Reykjavík.

 

 

Málverk Freymóðs voru yfirleitt landslagsmyndir í súper-realískum stíl enda var honum meinilla við aðrar stefnur, einkum abstraktverk. Sem fyrsti sérmenntaði leiktjaldamálari Leikfélags Reykjavíkur vann hann mjög raunsæjar útimyndir á sviði. Margir lofuðu Freymóð fyrir vikið, en aðrir gagnrýndu hann fyrir glansmyndir sem drægju athygli frá leiknum. Deilur um leiktjöld LR hörðnuðu síðan er Lárus Ingólfsson kom heim frá leiktjaldanámi með nýjar hugmyndir árið 1933.

 

 

Freymóður var bindindismaður  (límonaðidrengur)  og frumkvöðull að hinum frægu dægurlagakeppnum SKT sem haldnar voru í Gúttó og Austurbæjarbíói á sjötta áratugnum.

 

Freymóður samdi texta og melódísk og grípandi dægurlög sem sum hver urðu afar vinsæl. Meðal þekktustu laga hans eru Frostrósir; Draumur fangans; Litla stúlkan við hliðið og Litli tónlistarmaðurinn.

 

 

Freymóður og Kristján Albertsson gagnrýndu harkalega sænsku kynlífsfræðslumyndina Táknmál ástarinnar, sem sýnd var í Hafnarbíói um 1970. 68-kynslóðin kunni ekki að meta þessa siðvendni og hafði skoðanir þessara öldnu menningarforkólfa í flimtingum. En þeir voru hins vegar ýmsu vanir á langri og stormasamri ævi.

 

 

Freymóður lést 6. mars 1973.

 

 

Draumur fangans eftir Freymóð Jóhannsson -  http://www.youtube.com/watch?v=z899zGn_R1c

Litli tónlistarmaðurin eftir FreymóðJóhannsson - http://www.youtube.com/watch?v=R-zi21ibN0g

 

 

Morgunblaðið  - Merkir Íslendingar.



Skráð af Menningar-Staður.

 

Jón Hákon Magnússon (1941 - 2014).

 

Merkir Íslendingar - Jón Hákon Magnússon

 

Jón Há­kon Magnús­son fædd­ist í Reykja­vík 12. september 1941.

For­eldr­ar hans voru Svava Sveins­dótt­ir hús­móðir frá Hvilft í Önundarfirði og Magnús Guðjón Kristjáns­son skrif­stofu­stjóri frá Flateyri.
 

 

Eig­in­kona Jóns Hákons var Áslaug Guðrún Harðardótt­ir fjár­mála­stjóri sem lést fyr­ir rúmu ári. Þau eignuðust tvö börn: Áslaugu Svövu og Hörð Há­kon.
 

 

Jón Há­kon lauk BA-prófi í stjórn­mála­fræði og blaðamennsku frá Maca­lester Col­l­e­ge í St. Paul í Minnesota í Banda­ríkj­un­um 1964.
 

 

Jón Há­kon var blaðamaður á Tím­an­um 1958-60 og 1965, full­trúi hjá The World Press Institu­te 1962 og 1964, blaðamaður í Bost­on og í Washingt­on DC 1964, sölu- og markaðsstjóri hjá bílaum­boðinu Vökli hf. 1965-69 og skrif­stofu­stjóri hjá Flug­hjálp vegna Biafra-stríðsins 1969-70.
 

 

Jón Há­kon var blaðafull­trúi á 1100 ára af­mæli Íslands­byggðar 1974. Hann var fréttamaður á frétta­stofu RÚV Sjón­varpi 1970-79 og var þá m.a. um­sjón­ar­maður með umræðuþætti um er­lend mál­efni. Hann var markaðsstjóri hjá Vökli hf 1979-81 og fram­kvæmda­stjóri markaðssviðs Haf­skips hf 1982-85.
 

 

Jón Há­kon stofnaði og var fram­kvæmda­stjóri KOM, kynn­ing­ar og markaðar ehf. á ár­un­um 1986-2013.
 

 

Jón Há­kon sat í stjórn FÍB 1967-70, Ful­bright-stofn­un­ar­inn­ar á Íslandi 1968-72, Sam­taka um vest­ræna sam­vinnu, var for­seti Rot­ary­klúbbs Seltjarn­ar­ness 1979-80, um­dæm­is­stjóri Rot­ary-um­dæm­is­ins 1993-94, sat í stjórn Bíl­greina­sam­bands­ins og Versl­un­ar og viðskipta 1978-82, var formaður full­trúaráðs sjálf­stæðis­fé­lag­anna á Seltjarn­ar­nesi 1985-90, sat í bæj­ar­stjórn Seltjarn­ar­ness, var þar for­seti bæj­ar­stjórn­ar um skeið og gegndi ýms­um öðrum trúnaðar­störf­um fyr­ir Sjálf­stæðis­flokk­inn. Hann annaðist rekst­ur fjöl­miðlastöðvar­inn­ar í tengsl­um við leiðtoga­fund Reag­ans og Gor­bat­sjovs 1986.

 

Jón Há­kon lést 18. júlí 2014.

 

Morgunblaðið.


Skráð af Menningar-Staður.

 

 

Útgáfuhóf nýrrar sakamálasögu í Húsinu

 

Eitraða barnið heitir ný sakamálasaga eftir Guðmund S. Brynjólfsson rithöfund á Eyrarbakka.

 

Bókin verður kynnt í útgáfuhófi í Húsinu á Eyrarbakka næstkomandi laugardag, þann 15. september 2018, klukkan 16.

 

Kaffi og konfekt í boði. Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

 

Sögusvið bókarinnar er Eyrarbakki um aldamótin 1900 og við sögu komu þjóðþekktir menn, saklausar vinnukonur og harðsvíraðir drykkjumenn.

 

Guðmundur hefur hlotið einróma lof fyrir fyrri skáldsögur sínar en bókin Eitraða barnið er fyrsta sakamálasaga höfundar.

Skráð af Menningar-Staður.

 

 

Fánasetur Suðurlands flaggaði rauðum

Fánasetur Suðurlands að Ránargrund á Eyrarbakka flaggaði rauðum fána

(dönskum þjóðfána) í dag, 10. september 2018.

 

Himnarnir flögguðu einnig rauðu við fánalok í kvöld. 

 

Skráð af Menningar-Staður.

 

Jón Sigurðsson við Stjórnarráðið.

 

10. sept­em­ber 1911

 

- Minn­is­varði um Jón Sig­urðsson

 

 

Minn­is­varði um Jón Sig­urðsson var af­hjúpaður við Stjórn­ar­ráðshúsið við Lækj­ar­torg þann 10. september 1911 en þá voru rúm hundrað ár frá fæðingu Jóns.  Hann var fæddur að Hrafnseyri við Arnarfjörð þann 17. júní 1811.

 

Stytt­an er eft­ir Ein­ar Jóns­son og var gerð „fyr­ir sam­skot lands­manna,“ eins og sagði í Árbók­um Reykja­vík­ur.

 

Hún var flutt á Aust­ur­völl árið 1931.


Morgunblaðið 10. september 2018.

 

Jón Sigurðsson á Austurvelli.   JÓN SIGURÐSSON - FORSETI f. 17.6.1811 -  d. 7.12.1879 Leiðtogi sjálfstæðisbaráttu Íslendinga á 19. öld.

Skráð af Menningar-Staður.

 

Siggeir Ingólfsson.

 

Sölvatínsla í Eyrarbakkafjöru

 

Sölvatínsla í Eyrarbakkafjöru í dag,

sunnudaginn 9. september 2018 kl. 12:00

 

Siggeir Ingólfsson

 

 

Skráð af Menningar-Staður

 

 

Hjallakirkja í Ölfusi 90 ára

 

Hjallakirkja er einn helsti sögustaðurinn í Ölfusi. Kemur fyrst við sögu á 11. öld og er getið í Flóamannasögu. Kirkjan kemur aftur í ljós sögunnar 1541 er síðasti kaþólski biskupinn yfir Íslandi Ögmundur Pálsson er færður nauðugur á skip og lést í hafi. Hann er handtekinn af hermönnum Dana þar sem hann var í heimsókn hjá systur sinni á Hjalla.

 

Þegar Þorlákskirkja var byggð fyrir ca. 30 árum var um það samkomulag að hafa Hjallakirkju áfram í heiðri og hún þjónar því líka sem sóknarkirkja í Þorlákshafnarprestakalli.

 

Hátíðarmessa verður kl. 14:00 á Hjalla í dag, sunnudaginn 9. september 2018, í tilefni af 90 ára vígsluafmælis Hjallakirkju en hún var vígð 5. nóvember 1928.

 

Kirkjukórinn nýtur sín alltaf vel á Hjalla (góður hljómburður). Nývígður vígslubiskup í Skálholtsstifti sr. Kristján Björnsson prédikar, kór Þorlákskirkju syngur undir stjórn nýráðis organista Esterar Ólafsdóttur, meðhjálpari er Sigurður Hermannsson, djákni og prestur þjóna svo fyrir altari.

 

Eftir messu verður svo kirkjugestum boðið upp á kaffi og með því á veitingastaðnum Hafinu bláa. Þar mun kórinn syngja og opinn verður hjóðnemi fyrir þá sem vilja láta ljós sitt skína. Til hátíðar hefur verið boðið gömlum þjónandi prestum, biskupum, bæjarfulltrúum í Ölfusi og nokkrum öðrum er sem komið hafa að starfi kirkjunnar. Auðvitað er öllum boðið að koma ekki síst þeim sem tengjast kirkjunni með einhverjum hætti, hafa komið í hana sem börn, komið þangað fullorðnir, er kristin kirkja hugleikin eða saga staðarins og héraðsins.

 

Gaman væri að sjá sem flesta og allir eru auðvitað velkomnir ungir sem aldnir.



Skráð af Menningar-Staður.

 

 

8. september 1891

 

 - Ölfusárbrú var vígð

 

 

Ölfusárbrú var vígð þann 8. september 1891, að viðstöddum um 1.800 manns.

 

Hún var fyrsta hengibrú landsins og ein mesta verklega framkvæmd til þess tíma.

 

Brúin skemmdist 1944 og ný brú var byggð 1945.

Morgunblaðið - Dagar Íslands Jónas Ragnarsson.
 

 

Ölfusá

 

„Þekktasti maður í sambandi við Ölfusárbrúna var Tryggvi Gunnarsson. Hann lagði fram tilboð í brúarsmíðina og fékk verkið. Til liðs við sig fékk hann Vaughan & Dymond-málmsmíðafyrirtækið í Newcastle on Tyne. Tilboð Tryggva og Vaughan & Dymond hljóðaði upp á 66.000 kr.

 

1889 fór Tryggvi að undirbúa komu brúarinnar og samdi við ýmsa Flóamenn, ýmist til að skipa upp efni eða vinnu við brúarsmíðina. Um haustið kom Sigurður Sveinsson steinsmiður suður og fór að undirbúa steypu stöplanna hvoru megin við ána. Uppsteypu stöplanna lauk á höfuðdegi 1890. Þetta sama sumar var reist íbúðarhús Tryggva, sem þá var kallað „Brohús“ en gengur nú undir nafninu Tryggvaskáli.

 

 

Síðsumars 1890 var brúarefninu sjálfu skipað upp á Eyrarbakka. Þá um sumarið var rudd slétt braut upp að Selfossi og sleðar notaðir til að draga stykki uppeftir næsta vetur á ís . Síðustu bitarnir komust á Selfoss í janúar 1891.

 

 

Þann 15. júní 1891 hófst brúarsmíðin af alvöru, en byrjaði þó illa því um kvöldið drukknaði Englendingur nokkur sem hafði farið út á efnispramma. Prammanum hvolfdi og bæði maður og stálstykkin á prammanum fóru í ána. Við þetta tafðist verkið nokkuð.

 

 

Fleiri þrándar voru í götu brúarsmiða. Þegar stöplar brúarinnar höfðu verið steyptir kom í ljós að þeir voru ekki nógu háir til að mestu klakahrannir kæmust undir. Því lét Tryggvi hækka stöplana. Einnig kom í ljós að burðarstengurnar voru of langar. Tók Tryggvi þá til ráðs að kalla til verksins vegagerðarmanninn Sigurð Gunnarsson. Hann tók allar stengurnar í sundur og sauð saman aftur með svokallaðri stúfsuðu.

 

 

Vígsla brúarinnar var 8. september 1891, eins og konungur hafði fyrirskipað Tryggva.“ (Wikipedia)

 

 

 

Skráð af Menningar-Staður.